Peribahasa Melayu 'bahasa terindah'
SEORANG guru Bahasa Melayu telah menjalankan satu kajian yang menunjukkan bahawa peribahasa Melayu boleh diangkat sebagai 'bahasa terindah' di dunia.
Menggunakan teori ilmu retorik, beliau telah menganalisis secara objetif nilai-nilai estetika dalam peribahasa Melayu yang dikumpulkan dan hasilnya menunjukkan taraf keindahan yang tinggi berbanding bahasa-bahasa dunia lain.
Taraf ini tercapai hasil kebijaksanaan orang Melayu zaman dahulu membina katakata menjadi peribahasa yang mengandungi maksud yang dalam, indah susunan bahasanya lagi sedap didengar.
Lantas, ini juga menggambarkan daya intelek orang Melayu zaman dahulu yang juga tinggi.
Namun, guru yang menjalankan kajian itu, Encik Effendy Ahmadi, segera menegaskan bahawa bukan maksudnya menyatakan bahawa peribahasa Melayu adalah 'bahasa terindah' di dunia dalam erti kata muktamad.
Sebaliknya, yang ingin ditegaskan ialah 'terindah' dari segi ciptaannya oleh manusia sebab bahasa terindah bagi orang Melayu/Islam adalah bahasa Al-Quran yang diturunkan Allah, tegas Encik Effendy.
"Oleh itu, kita boleh katakan bahasa Melayu adalah 'bahasa terindah binaan manusia' dan orang Melayu 'arkitek bahasa terunggul'," ulas Encik Effendy, 44 tahun, penerima Anugerah Guru Arif Budiman pada tahun ini.
Berpengalaman selama 14 tahun mengajar, Encik Effendy, yang memegang ijazah Sarjana Muda Pengajian Melayu dengan Kepujian Kelas Pertama daripada Universiti Malaya pada 2004, ialah guru Bahasa Melayu di Sekolah Menengah First Toa Payoh, tetapi bakal dipindahkan ke Sekolah Menengah Xinmin pada tahun depan.
Beliau juga memiliki ijazah Sarjana Kesusasteraan daripada Universiti Teknologi Nanyang (NTU) pada 2011.
Hasil kajian Encik Effendy terkandung dalam tesisnya bertajuk 'Retorik Peribahasa Melayu: Kajian Skema dan Trope' yang dihasilkannya bagi ijazah pos-siswazahnya.
Namun, sejak kebelakangan ini beliau terdorong mengongsi dapatannya itu bagi meningkatkan kesedaran guru-guru Bahasa Melayu, para pelajar dan masyarakat Melayu amnya mengenai keindahan dan nilai bahasa Melayu.
'HEBATNYA' PERIBAHASA MELAYU
Beliau berani mengutarakan 'kehebatan' bahasa atau peribahasa Melayu khususnya kerana ada bukti berdasarkan kajian yang dijalankan.
Bagi menjalankan kajiannya, Encik Effendy telah menghasilkan sebuah templat untuk mengira atau menganalisis keindahan peribahasa Melayu secara objektif dengan menggunakan teori ilmu retorik.
"Sekiranya tidak keterlaluan, saya ingin nyatakan kajian ini merupakan yang pertama atau antara yang terbaru dalam bidang bahasa secara umum.
"Tanpa ilmu ini, kita boleh menilai sesebuah peribahasa itu secara subjektif sahaja, tetapi penilaian secara objektif akan memperlihatkan keindahan sesuatu bahasa secara jelas," ujarnya.
Teori ilmu retorik - ilmu tentang penggunaan bahasa secara efektif untuk memujuk, memberitahu dan berdebat - melibatkan apa yang disebut sebagai skema dan trope.
Skema adalah susunan kata yang di luar kelaziman atau tidak mengikut aturan tatabahasa formal.
Trope pula merujuk kepada permainan makna yang didukung oleh sesuatu perkataan atau susunan perkataan.
Di bawah unsur skema dan trope masingmasing ada tiga lagi pecahan teori yang perlu diambil kira.
Dalam masyarakat Melayu terdapat kesemuanya sembilan jenis peribahasa - bidalan, ibarat, kiasan, perbilangan, pepatah, perumpamaan, simpulan bahasa, tamsil dan ungkapan semasa.
Melalui analisisnya ke atas 90 peribahasa Melayu - 10 daripada setiap jenis - Encik Effendy mendapati purata setiap peribahasa Melayu yang dikajinya mengandungi sekurang-kurangnya satu unsur trope dan dua unsur skema.
Bahan analisis ini semua beliau hasilkan dalam bentuk templat, jadi sesiapa yang ingin menilai keindahan peribahasa Melayu boleh menjadikannya sebagai kayu ukur.
Beliau mendapati jumlah unsur skema yang terkandung dalam 90 peribahasa yang diselidik itu ialah 149 (66 peratus), manakala jumlah trope 78 (34 peratus).
Perbilangan didapati mengandungi jumlah unsur skema tertinggi (25), sementara ibarat mengandungi jumlah unsur trope tertinggi (13).
Contoh perbilangan adalah seperti 'Alah bisa, tegal biasa' dan ibarat seperti 'Ibarat mentimun dengan durian, menggelek luka, digelek luka'.
Keindahan peribahasa Melayu, tambahnya, bukan sahaja terletak pada susunan kata-katanya yang indah, malah dukungan makna yang teguh, terhasil melalui pengamatan orang Melayu yang mendalam terhadap alam dan kehidupan manusia, sama ada secara ekstrinsik (langsung) atau intrinsik (tersembunyi).
Beliau memberitahu telah membuat perbandingan secara am peribahasa Melayu dengan apa yang tertulis mengenai peribahasa atau simpulan bahasa dalam bahasa Inggeris.
Tetapi, keindahan objektif dalam peribahasa Melayu masih tiada tolok bandingan.
"Bahasa Perancis yang dikatakan bahasa paling romantik di dunia pun tidak mengandungi keindahan ini," jelasnya.
BUKAN IGAUAN, GURAUAN
Seperti besi-besi yang jarang dapat dilihat dengan mata kasar kerana ia tertanam di dalam bongkah-bongkah konkrit, begitu juga halnya dengan makna yang intrinsik dalam sesebuah peribahasa Melayu.
"Baik secara intrinsik mahupun ekstrinsik, makna yang terkandung dalam sesebuah peribahasa amat padat dan menepati fungsinya sebagai alat pengajaran, sindiran ataupun nasihat.
"Oleh kerana teguhnya makna yang didukung oleh sesebuah peribahasa, ia dapat bertahan hingga ke hari ini. Malah, penggunaan peribahasa masih lagi praktikal dalam konteks kehidupan masyarakat kini," kata bapa empat anak berusia tujuh hingga 18 tahun ini.
Ini semua menunjukkan bahawa penghasilan peribahasa Melayu bukan perkara yang mudah. Selain memerlukan kepekaan pada alam sekeliling dan kehidupan manusia, seseorang penghasil peribahasa Melayu juga merupakan seorang ahli bahasa dan mempunyai daya kreativiti yang tinggi hingga mampu melekatkan nilai estetika pada peribahasanya.
"Inilah yang membuat peribahasa Melayu boleh dikatakan 'bahasa terindah' di dunia kerana unsur estetik dan kerelevanannya dalam masyarakat.
"Dengan itu juga julukan orang Melayu sebagai arkitek bahasa yang terunggul bukanlah satu gurauan atau igauan," tegas Encik Effendy.
Menggunakan teori ilmu retorik, beliau telah menganalisis secara objetif nilai-nilai estetika dalam peribahasa Melayu yang dikumpulkan dan hasilnya menunjukkan taraf keindahan yang tinggi berbanding bahasa-bahasa dunia lain.
Taraf ini tercapai hasil kebijaksanaan orang Melayu zaman dahulu membina katakata menjadi peribahasa yang mengandungi maksud yang dalam, indah susunan bahasanya lagi sedap didengar.
Lantas, ini juga menggambarkan daya intelek orang Melayu zaman dahulu yang juga tinggi.
Namun, guru yang menjalankan kajian itu, Encik Effendy Ahmadi, segera menegaskan bahawa bukan maksudnya menyatakan bahawa peribahasa Melayu adalah 'bahasa terindah' di dunia dalam erti kata muktamad.
Sebaliknya, yang ingin ditegaskan ialah 'terindah' dari segi ciptaannya oleh manusia sebab bahasa terindah bagi orang Melayu/Islam adalah bahasa Al-Quran yang diturunkan Allah, tegas Encik Effendy.
"Oleh itu, kita boleh katakan bahasa Melayu adalah 'bahasa terindah binaan manusia' dan orang Melayu 'arkitek bahasa terunggul'," ulas Encik Effendy, 44 tahun, penerima Anugerah Guru Arif Budiman pada tahun ini.
Berpengalaman selama 14 tahun mengajar, Encik Effendy, yang memegang ijazah Sarjana Muda Pengajian Melayu dengan Kepujian Kelas Pertama daripada Universiti Malaya pada 2004, ialah guru Bahasa Melayu di Sekolah Menengah First Toa Payoh, tetapi bakal dipindahkan ke Sekolah Menengah Xinmin pada tahun depan.
Beliau juga memiliki ijazah Sarjana Kesusasteraan daripada Universiti Teknologi Nanyang (NTU) pada 2011.
Hasil kajian Encik Effendy terkandung dalam tesisnya bertajuk 'Retorik Peribahasa Melayu: Kajian Skema dan Trope' yang dihasilkannya bagi ijazah pos-siswazahnya.
Namun, sejak kebelakangan ini beliau terdorong mengongsi dapatannya itu bagi meningkatkan kesedaran guru-guru Bahasa Melayu, para pelajar dan masyarakat Melayu amnya mengenai keindahan dan nilai bahasa Melayu.
'HEBATNYA' PERIBAHASA MELAYU
Beliau berani mengutarakan 'kehebatan' bahasa atau peribahasa Melayu khususnya kerana ada bukti berdasarkan kajian yang dijalankan.
Bagi menjalankan kajiannya, Encik Effendy telah menghasilkan sebuah templat untuk mengira atau menganalisis keindahan peribahasa Melayu secara objektif dengan menggunakan teori ilmu retorik.
"Sekiranya tidak keterlaluan, saya ingin nyatakan kajian ini merupakan yang pertama atau antara yang terbaru dalam bidang bahasa secara umum.
"Tanpa ilmu ini, kita boleh menilai sesebuah peribahasa itu secara subjektif sahaja, tetapi penilaian secara objektif akan memperlihatkan keindahan sesuatu bahasa secara jelas," ujarnya.
Teori ilmu retorik - ilmu tentang penggunaan bahasa secara efektif untuk memujuk, memberitahu dan berdebat - melibatkan apa yang disebut sebagai skema dan trope.
Skema adalah susunan kata yang di luar kelaziman atau tidak mengikut aturan tatabahasa formal.
Trope pula merujuk kepada permainan makna yang didukung oleh sesuatu perkataan atau susunan perkataan.
Di bawah unsur skema dan trope masingmasing ada tiga lagi pecahan teori yang perlu diambil kira.
Dalam masyarakat Melayu terdapat kesemuanya sembilan jenis peribahasa - bidalan, ibarat, kiasan, perbilangan, pepatah, perumpamaan, simpulan bahasa, tamsil dan ungkapan semasa.
Melalui analisisnya ke atas 90 peribahasa Melayu - 10 daripada setiap jenis - Encik Effendy mendapati purata setiap peribahasa Melayu yang dikajinya mengandungi sekurang-kurangnya satu unsur trope dan dua unsur skema.
Bahan analisis ini semua beliau hasilkan dalam bentuk templat, jadi sesiapa yang ingin menilai keindahan peribahasa Melayu boleh menjadikannya sebagai kayu ukur.
Beliau mendapati jumlah unsur skema yang terkandung dalam 90 peribahasa yang diselidik itu ialah 149 (66 peratus), manakala jumlah trope 78 (34 peratus).
Perbilangan didapati mengandungi jumlah unsur skema tertinggi (25), sementara ibarat mengandungi jumlah unsur trope tertinggi (13).
Contoh perbilangan adalah seperti 'Alah bisa, tegal biasa' dan ibarat seperti 'Ibarat mentimun dengan durian, menggelek luka, digelek luka'.
Keindahan peribahasa Melayu, tambahnya, bukan sahaja terletak pada susunan kata-katanya yang indah, malah dukungan makna yang teguh, terhasil melalui pengamatan orang Melayu yang mendalam terhadap alam dan kehidupan manusia, sama ada secara ekstrinsik (langsung) atau intrinsik (tersembunyi).
Beliau memberitahu telah membuat perbandingan secara am peribahasa Melayu dengan apa yang tertulis mengenai peribahasa atau simpulan bahasa dalam bahasa Inggeris.
Tetapi, keindahan objektif dalam peribahasa Melayu masih tiada tolok bandingan.
"Bahasa Perancis yang dikatakan bahasa paling romantik di dunia pun tidak mengandungi keindahan ini," jelasnya.
BUKAN IGAUAN, GURAUAN
Seperti besi-besi yang jarang dapat dilihat dengan mata kasar kerana ia tertanam di dalam bongkah-bongkah konkrit, begitu juga halnya dengan makna yang intrinsik dalam sesebuah peribahasa Melayu.
"Baik secara intrinsik mahupun ekstrinsik, makna yang terkandung dalam sesebuah peribahasa amat padat dan menepati fungsinya sebagai alat pengajaran, sindiran ataupun nasihat.
"Oleh kerana teguhnya makna yang didukung oleh sesebuah peribahasa, ia dapat bertahan hingga ke hari ini. Malah, penggunaan peribahasa masih lagi praktikal dalam konteks kehidupan masyarakat kini," kata bapa empat anak berusia tujuh hingga 18 tahun ini.
Ini semua menunjukkan bahawa penghasilan peribahasa Melayu bukan perkara yang mudah. Selain memerlukan kepekaan pada alam sekeliling dan kehidupan manusia, seseorang penghasil peribahasa Melayu juga merupakan seorang ahli bahasa dan mempunyai daya kreativiti yang tinggi hingga mampu melekatkan nilai estetika pada peribahasanya.
"Inilah yang membuat peribahasa Melayu boleh dikatakan 'bahasa terindah' di dunia kerana unsur estetik dan kerelevanannya dalam masyarakat.
"Dengan itu juga julukan orang Melayu sebagai arkitek bahasa yang terunggul bukanlah satu gurauan atau igauan," tegas Encik Effendy.
No comments:
Post a Comment